بزنید و سپس افزودن به صفحه اصلی
بزنید و سپس افزودن به صفحه اصلی
آیا واقعاً حواست به بچه‌ات هست؟
سلام به خانواده دوست داشتنی ارصلان اسدی. این مقدمه مختص به پدر و مادراست. تو دنیای امروز، پدر و مادر بودن فقط یعنی «بچه رو سیر کن، مدرسه بفرسته»؟ نه. اگه یه دختر یا پسر نوجوون تو خونه داری، احتمالاً الان خیلی خوب می‌فهمی چی می‌خوام بگم.
دیگه دوره‌ای نیست که بشه با یه «نکن!» یا «نمی‌ذارم!» بچه رو کنترل کرد. گوشی دستشه، اینترنت داره، هزار جور آدم و فکر و اطلاعات دور و برشه. رفیقایی که شاید خودشونم نمی‌دونن دارن چی‌کار می‌کنن، شبکه هایی که هیچ حساب و کتابی نداره… خلاصه وضع پیچیده‌س. پس چی‌کار کنیم؟ بشینیم حرص بخوریم؟ دعوا کنیم؟ تهدید کنیم؟ نه. الان وقتشه که یاد بگیریم چطور باید با بچه‌هامون درست رفتار کنیم، مخصوصاً وقتی از مسیر خارج شدن یا دارن می‌شن.
چرا همیشه احساس کمبود می کنیم؟
1. اگه حس کردی بچه‌ت داره کج می‌ره، اول از همه آروم باش
بذار یه چیزی رو خیلی واضح و صادقانه بگم: اگه یه روز متوجه شدی پسرت یا دخترت داره سیگار می‌کشه، یه رفتار مشکوک ازش دیدی، یا حس کردی داره با آدمای ناباب می‌گرده، اولین کاری که باید بکنی اینه که آروم بمونی. بله، وحشت طبیعیه. اضطراب و نگرانی کاملاً قابل درکه. ولی بدون: اگه تو هم از نظر احساسی بری توی فاز ترس و عصبانیت، نه تنها کمکی نمی‌کنی، بلکه بیشتر هلش می‌دی توی چاهی که خودت ازش می‌ترسی. تو این لحظه حساس، خیلی از پدر و مادرها به جای کنترل، شروع می‌کنن به داد زدن، تهدید کردن، یا می‌رن تو حالت قربانی و می‌گن:
- تو باعث شدی پیر شم!
- نابودم کردی!
- دیگه نمی‌دونم باهات چی‌کار کنم!
- یا برمی‌گردن به خاطرات فامیل: پسر فلانی هم اول با همین کارا شروع کرد، آخرش افتاد زندان. دایی‌ت هم سیگار می‌کشید، آخرش از مواد سر درآورد!
❗ ولی بدون اینو: این جمله ها، نه آگاهی می‌دن، نه هشدار سالم هستن؛ فقط ذهن بچه رو می‌برن توی یه حالت «دفاعی» یا بدتر، «شرم». و شرم یعنی تخریب تدریجی عزت نفس. بچه‌ای که حس میکنه کارش بده، و حالا تو هم روش تاکید میکنی و دائم می‌کوبیش، یه تصویر ثابت از خودش می‌سازه: «من خرابم»، «من مشکل‌دارم»، «اصلاً فایده‌ای ندارم».
اینجاست که به جای اصلاح خودش، شروع میکنه پنهون کاری. از تو دور می‌شه. دیگه حرف نمی‌زنه. یه ماسک قوی بودن می‌زنه که زیرش پر از اضطراب و بی اعتمادیه.
خب، چه واکنشی باید نشون بدی وقتی یه چیز نگران‌کننده دیدی؟ یه موقعیت آروم بساز. مثلاً شب وقتی همه خوابن، یا توی ماشین وقتی کسی نیست. بدون، یه گفت و گوی سالم، بیشتر از هزار بار داد زدن جواب می‌ده. یه جمله مثل این بگو: «یه مدتیه حواسم هست یه چیزایی تو رفتارت فرق کرده. نه واسه اینکه بازجویی‌ت کنم، فقط چون نگرانت شدم. اگه یه چیزی هست که دوست داری بگی، من هستم.»
یه گفت و‌گوی سالم، بیشتر از هزار بار داد زدن جواب می‌ده. و یادت باشه: تو پناهگاهی، نه دادگاه.
چهار فاکتور مهم برای انتخاب کیس ازدواج
2.شرم ممنوع، عزت نفس را تقویت کن
بیشتر آدمایی که درگیر اعتیاد و انحراف شدن، کمبود عزت نفس داشتن. نمی‌تونستن «نه» بگن. چون از طرد شدن می‌ترسیدن. چون نمی‌خواستن بقیه فکر کنن «اُملن» یا «ضعیفن». کاری که تو باید بکنی اینه که عزت نفس بچه‌تو بسازی. بهش نشون بده که حتی وقتی اشتباه میکنه، باز هم ارزشمنده. همون طور که خدا همیشه هوای بنده‌هاشو داره، تو هم باید کنار بچه‌ت باشی.
3. تکنیک «بی‌توجهی هدفمند»؛ معجزه در ۲۱ روز
بچه‌ها دنبال توجه‌ن. حتی توجه منفی. اگه با هر کار اشتباه دعواشون کنی، یاد می‌گیرن که با خطا کردن توجه می‌گیرن. راه‌حل؟ یه تکنیک روانشناختی قدرتمند:
به مدت ۲۱ روز:
- به هیچ رفتار منفی‌ای واکنش نشون نده.
- فقط و فقط به رفتارهای مثبت، هرچقدر کوچیک، واکنش نشون بده.
مثلاً اگه ظرف غذاشو جمع کرد، بگو «دمت گرم!». اگه یه روز با خواهرش دعوا نکرد، بغلش کن و بگو خوشحال شدی.
🔸 این تکنیک، پایه‌اش توی رفتارشناسی حیوانات، بعد انسانی، و حالا توی خانواده‌هاست. نتایجش شگفت انگیزه.
4. قوی بودن والدین، بزرگ‌ترین الگو برای بچه
تو نباید فقط یه پدر یا مادر دلسوز باشی. باید قوی باشی. قوی از نظر مالی، روانی، احساسی. بچه‌ای که ببینه پدر و مادرش دارن زندگی خودشونو می‌سازن، تلاش می‌کنن، رشد می‌کنن، حتی توی سختی، امید دارن، این بچه خودش هم اعتماد به نفس می‌گیره. یاد می‌گیره ناله نکنه، بجنگه.
👈 تربیت یعنی الگو بودن. نه فقط گفتن.
5. تحقیر ممنوع؛ اثرش از اعتیاد بدتره
جملاتی مثل:
- «تو هم مثل باباتی »
- «ازت ناامید شدم»
- «هیچی نمی‌شی تو»
این ها بمب‌های مخرب تربیتی هستن. وقتی اینا رو می‌گی، شاید خودت متوجه نشی، ولی بچه‌ات از درون می‌شکنه. ممکنه سال‌ها بهت اعتماد نکنه. توی سخت ترین لحظه‌ها، خودش رو تنها بدونه. پس خواهشاً، حتی وقتی عصبی هستی، تحقیر نکن. بگرد دنبال جملات سازنده.
6. صبر یعنی هوشمندی در تربیت
بچه‌داری یعنی ساختن یک انسان. یعنی کاشتن یه بذر، مراقبتش، آب دادنش، هرس کردن، صبر کردن… تا یک روز بشه یه درخت تنومند. ولی اگه بعد از یک هفته که بذر کاشتی، خاک رو بکَنی ببینی چرا جوانه نزده، هم خودت ناامید می‌شی هم بذر رو نابود میکنی.
تربیت درست، صبر هوشمندانه می‌خواد. یعنی چی؟ یعنی بدونی که تغییر بچه، زمان‌بره. یه اخلاق بد که شاید ماه‌ها یا سال‌ها شکل گرفته، با یه دعوا یا یه جلسه مشاوره درست نمی‌شه. واقعاً سخته، مخصوصاً وقتی بعد یه روز کاری خسته برگشتی خونه، بچه‌ت با بی‌احترامی جواب می‌ده، یا توی مدرسه خراب‌کاری کرده، یا می‌فهمی دوباره یه اشتباه تکراری کرده. ولی دقیقاً همون لحظه‌ست که فرق یه والد معمولی با یه والد آگاه معلوم می‌شه.
✳️ اگه تو هم مثل اون بچه، فوری واکنش نشون بدی—داد بزنی، تهدید کنی، حرص بخوری—داری از همون مدلی استفاده میکنی که خودت هم ازش ناراحتی.
🔸 راه درست چیه؟
- چند ثانیه سکوت کن
- یه نفس عمیق بکش
- حتی اگه لازم شد، موقت از موقعیت فاصله بگیر
- وقتی آروم شدی، برگرد سراغ بچه
تو این حالت، ذهن بچه بازتره. آماده‌تره برای شنیدن. چون با فریاد، مغز انسان می‌ره روی حالت «دفاع» یا «فرار»، نه یادگیری. «من الان خیلی ناراحتم، و نمی‌خوام حرفی بزنم که بعداً پشیمون بشم. بذار یه کم فکر کنم، بعد با هم صحبت کنیم.» با همین جمله، هم به خودت فرصت دادی، هم به بچه‌ت احترام گذاشتی، هم الگوی خوبی شدی.
7.خوبی‌ها را ببین، نه فقط اشتباه‌ها
تا حالا شده یه روز صبح از خواب بیدار شی و کسی بگه: «وای، چه انرژی مثبتی داری امروز!» ناخودآگاه خوشحال می‌شی، نه؟ شاید حتی تا شب اون انرژی رو نگه داری. حالا فکر کن بچه‌ات هر وقت کاری خوب انجام بده و کسی نبینه، چه حسی پیدا میکنه؟
حقیقت اینه که بچه‌ها—چه کوچیک چه نوجوون—از دیده شدن تغذیه می‌شن. اگه فقط وقتی خراب می‌کنن بهشون توجه کنی، یاد می‌گیرن برای جلب توجه، باید کار بد انجام بدن. ولی اگه یاد بگیرن که با کار خوب می‌تونن لبخند، محبت، تشویق یا حتی یه بغل بگیرن، همون کارا رو بیشتر تکرار می‌کنن.
مغز ما طوری ساخته شده که هر چیزی که تقویت بشه، بیشتر تکرار می‌شه. یعنی اگه یه رفتار خوب بچه‌ت، با یه حس خوب همراه بشه—مثلاً تو بهش لبخند بزنی، تحسینش کنی، یا حتی فقط بگی «دمت گرم»—اون رفتار تو مغزش ثبت می‌شه به عنوان یه کار ارزشمند.
💡 این کار ساده، یه پیام خیلی مهم می‌فرسته: «من دیده شدم. ارزش دارم. بلدم کار خوب انجام بدم.»
8. خودتو بساز، بچه‌ت خودش یاد می‌گیره چطور ساخته بشه
تو نمیتونی انتظار داشته باشی بچه‌ات کتاب بخونه، وقتی خودت اهل خوندن نیستی. تو نمیتونی توقع داشته باشی اون ورزش کنه، وقتی خودت یه بار هم از خونه بیرون نمی‌ری. بچه‌ها مثل آینه‌ان؛ رفتار ما رو جذب می‌کنن، تو خودشون بازتاب می‌دن. اگه تو جلوی تلویزیون لم دادی و دائماً از شرایط ناله میکنی، ولی انتظار داری بچه‌ت باانگیزه، مسئولیت‌پذیر و موفق باشه، بدون که انتظار بی‌جاییه.
🔸 وقتی بچه می‌بینه مادرش با وجود همه سختی‌ها داره کتاب می‌خونه، خودش یاد می‌گیره مطالعه مهمه.
🔸 وقتی ببینه پدرش برای یه هدف مشخص تلاش میکنه، اونم باور میکنه تلاش نتیجه می‌ده.
بدون گفتن حتی یک کلمه، تو داری شخصیت فرزندتو شکل می‌دی—فقط با طرز زندگی‌ات. اگه می‌خوای بچه‌ت ثروتمند، مثبت، مستقل، سازنده باشه—خودت همون آدم باش. بچه‌ها ما رو نمی‌شنون؛ ما رو زندگی می‌کنن.
نتیجه‌گیری: تربیت یعنی ساختن، نه کنترل
تربیت یعنی عشق، آگاهی، صبر و الگو بودن. نه تحقیر، ترس یا اجبار. آیندهٔ فرزند شما به همین رفتارهای روزمره و نگاه آگاهانهٔ شما بستگی دارد.
پرسش‌های رایج والدین درباره تربیت آگاهانه فرزندان
چرا فرزندم با من حرف نمی‌زند؟
دلایل زیادی مثل ترس از قضاوت، تجربهٔ تحقیر یا نبود امنیت روانی می‌تواند مانع صحبت کودک با والد شود. ایجاد اعتماد و گوش‌دادن بدون قضاوت راه‌حل اصلی است.
چطور با رفتارهای نگران‌کننده نوجوان مقابله کنم؟
اول آرامش خود را حفظ کنید. سپس با ایجاد فضایی امن و بدون ترس، فرزندتان را به گفت‌وگو دعوت کنید. هدف شما حمایت است، نه کنترل.
عزت نفس بچه را چطور تقویت کنیم؟
با تحسین صادقانه، دیدن رفتارهای مثبت، پذیرش اشتباه‌ها و محبت بی‌قید و شرط.
بدون دیدگاه